Германия канцлери: «Биз тинчлигимизга жиддий таҳдидни кўрмоқдамиз — ва бу Россия»

Хавфсизлик соҳасида Европа аллақачон АҚШ ҳисобидан «қуён бўлиб юриш»ни тўхтатди ва ўз мудофаасига жиддий сармоя киритишни бошлади, Россия эса нафақат Украинага, балки бутун Европага таҳдид солмоқда, деди Германия канцлери Фридрих Мерц BBC Today дастурига берган интервюсида.

«Биз жиддий таҳдидни кўрмоқдамиз – ва бу Россия. Бу таҳдид биргина Украинага қарши қаратилган эмас. Бу бизнинг тинчлигимиз, эркинлигимиз ва Европанинг сиёсий тартибига таҳдиддир», – деди Буюк Британияга икки давлатнинг турли соҳалардаги ҳамкорлиги тўғрисидаги Кенсингтон шартномаси деб номланган тарихий битимни имзолаш учун келган Мерц. Бу битим ГФР билан Буюк Британия ўртасидаги мудофаа алоқаларини мустаҳкамлашни ҳам назарда тутади.

Мерц сайлов кампанияси давомида Украинани фаол қўллаб-қувватлаган ва лавозимга киришганидан тўрт кун ўтиб, Буюк Британия бош вазири Кир Стармер ва Франция президенти Эммануэл Макрон билан бирга поездда Киевга келганди.

Расмий лавозимга киришишдан олдин ҳам Мерц мудофаа харажатларини кескин ошириш учун Германия конституциясини ўзгартиришга эришди ва энди ГФР мудофаасининг асосий тамойили «нима керак бўлса, шуни қилиш» эканини айтди.

«Биз етарлича кучли эмасмиз, армиямиз етарлича кучли эмас - шунинг учун биз жуда кўп маблағ сарфлаяпмиз», – деди у BBC билан суҳбатда.

У Америка раҳбариятининг Европа ўз мудофааси ва хавфсизлиги учун жуда кам иш қилмоқда деган фикрига қўшилади, аммо ҳозир вазият ўзгарган деб ҳисоблайди.

«Биз [бу соҳада] кўпроқ мустақил ҳаракат қилишимиз кераклигини биламиз, илгари эса биз „қуён бўлиб юрардик“. Улар [АҚШ] биздан кўпроқ ишлашимизни сўрашмоқда ва биз ҳақиқатан ҳам кўпроқ қиляпмиз», – дея изоҳлайди у.

Унинг сўзларига кўра, Европа АҚШ вице-президенти Жей Ди Вэнснинг Мюнхен хавфсизлик конференциясидаги баёнотларидан хулоса чиқарган: ўшанда у европалик иттифоқчиларни мудофаага жуда кам пул сарфлашда айблаганди. Вэнснинг «мутлақо очиқ баёноти» том маънода яхши эшитилди ва тушунилди, деб ҳисоблайди Мерц.

Канцлернинг сўзларига кўра, у АҚШ президенти Доналд Трамп билан уч марта учрашган, улар ўртасида яхши ишчи муносабатлар ўрнатилган: «Менимча, президент Трамп бизни тушунади, биз бу урушга чек қўйишга ҳаракат қиляпмиз. Биз ҳафтада бир марта қўнғироқлашиб, саъй-ҳаракатларимизни мувофиқлаштирамиз. Мавзулардан бири – Украинадаги уруш, иккинчиси – савдо ва божлар». Мерц Американинг янги божларини номақбул ва Германия иқтисодиёти учун ҳалокатли деб ҳисоблайди.

Сайловда ғалаба қозонган кечаси Мерц Трамп маъмурияти «Европа тақдирига сезиларли даражада бефарқ» эканини айтган ва бу баёнот бўлажак канцлер учун дипломатик эмас деб топилганди. Ўшандан бери ўз фикрингизни ўзгартирдингизми, деган саволга Мерц йўқ, деб жавоб қайтарди: Трамп «АҚШнинг аввалги президентлари ва маъмуриятлари каби Европа билан ҳамкорликка унчалик қаттиқ содиқ эмас». Унинг фикрича, АҚШ ўз сиёсатида Европадан узоқлашиб, Осиёга юз тутмоқда ва айнан шунинг учун Европа мамлакатлари Америка мудофаасидан кўпроқ мустақил бўлишга интилиши муҳимдир.

Германия, Буюк Британия ва Франция Европа давлатларининг «учбурчак» иттифоқи (Е Three ёки Е3) устида биргаликда ишламоқда. Мерцнинг сўзларига кўра, у нафақат хавфсизлик ва ташқи сиёсат масалаларига, балки иқтисодий ўсишга ҳам эътибор қаратади.

2019 йилда Германиянинг ўша пайтдаги канцлери Ангела Меркел ва Франция президенти Эммануэл Макрон Аахенда амалдаги Елисей шартномаси асосида ҳамкорликни кенгайтириш тўғрисидаги шартномани имзолаганди. Янги шартномада хавфсизлик соҳасидаги ҳамкорликка алоҳида эътибор қаратилган. Бир ҳафта олдин Макрон Буюк Британияда бўлиб, Франция ва Буюк Британия ўртасида кенгайтирилган мудофаа шартномасини имзолаганди. Шу кунларда имзоланган Буюк Британия ва Германия ўртасидаги дўстлик шартномаси икки томонлама Европа иттифоқлари учбурчагини якунлайди.

Мерцнинг сўзларига кўра, бу шартнома иттифоқчиларнинг бир-бирини ҳимоя қилиш мажбуриятини қайта тиклайди – бу нафақат НАТО низомининг бир қисми, балки Буюк Британия Европа Иттифоқи таркибида бўлган олдинги иттифоқнинг бир қисми ҳамдир.