«АҚШ билан савдо низоларини тезроқ ҳал қилишимиз керак» — G7 йиғилишидаги сўнгги маълумотлар 

«Катта еттилик»ка кирувчи мамлакатлар молия вазирлари Канадада йиғилди. Асосий музокаралар олдидан ўтказилган матбуот анжуманида Германия молия вазири Вашингтон билан божлар масаласида тезроқ келишувга эришиш ҳақида гапирди. Канада эса Украинага пенсия тизимини яратишда ёрдам бермоқчи. Тадбирда Украинани қайта тиклаш ҳам муҳокама қилинади. Ушбу мақсадлар учун 10 йил давомида 500 млрд доллар талаб этилиши мумкин. 

Канаданинг Банф шаҳри вақти билан 21 май, чоршанба куни G7 молия раҳбарлари саккизта ишчи сессия ўтказади. Кейин эса пайшанба куни тушдан сўнг якуний матбуот анжумани бўлиб ўтади.

Муҳокама қилинадиган мавзулар орасида: сўнгги халқаро ривожланиш ва иқтисодий прогнозлар учун хавфлар, иқтисодий барқарорликни ошириш, глобал ўсиш сиёсати, ривожланиш масалалари, сунъий интеллектдаги хавф ва имкониятлар ҳамда молиявий жиноятлар мавжуд.

Вашингтон билан келишув ва Украинага ёрдам 

Йиғилиш олдидан ўтказилган матбуот анжуманида Германия молия вазири Ларс Клингбеил АҚШ билан давом этаётган савдо низолари имкон қадар тезроқ ҳал қилиниши кераклигини айтди. Вазир бу барча томонлар манфаатига хизмат қилишини таъкидлади, дея хабар бермоқда Reuters.

“Божлар ва ноаниқликлар иқтисодиётимизга, шу орқали иш ўринларининг барқарорлигига ҳам босим қилмоқда”, — дейди Клингбеил.

Трамп маъмурияти АҚШга импорт қилинадиган пўлат, алюминий ва автомобилларга 25 фоизлик, деярли барча давлатларга эса асосий 10 фоизлик бож жорий қилган. Шунингдек, агар 90 кунлик музокаралар давомида келишувга эришилмаса, қўшимча “ўзаро” божлар ҳам кутилмоқда. Европа Иттифоқи учун бу божлар  20 фоизгача етиши мумкин.

Германия ва Европа Иттифоқи Вашингтон билан келишувга эришмоқчи, бироқ вақт ўтмоқда. “Дунёнинг энг йирик ягона бозори сифатида, биз манфаатларимизни ҳимоя қилишга қатъий бел боғлаганмиз”, — деди Клингбеил ЕИ номидан.

Икки ҳафта олдин лавозимга киришган вазир G7 даги ҳамкасблари билан шахсан учрашиш имкониятига эга бўлганидан мамнунлигини билдирди. Клингбеил глобал нотинчликлар фонида халқаро ҳамкорликни мустаҳкамлаш ҳар қачонгидан муҳим эканини таъкидлади.

“Биз G7 мамлакатлари Украина томонида қатъий турганини аниқ кўрсатишимиз керак”, — деди у. Шунингдек, вазир гуруҳ адолатли ва барқарор тинчликни таъминлаш учун қўлидан келган барча ишни қилаётганини қўшимча қилди.

Клингбеилнинг айтишича, G7 учрашувларининг яна бир муҳим мавзуси – “Россия президенти Владимир Путиннинг уруши натижасида юзага келган даҳшатли вайроналардан кейин Украинани тиклаш”, хусусан, инвестицияларни қандай жалб қилиш масаласи бўлади.

G7 дан Канада нималар кутяпти?

Канада молия вазири Франсуа-Филипп Шампан G7 молия вазирлари глобал иқтисодий ўсиш ва барқарорликни тиклаш бўйича сиёсатлар юзасидан келишиб олишга ҳаракат қилишларини айтди. У, шунингдек, АҚШнинг янги бож тарифлари юзасидан кескинликлар давом этишини тан олди.

Шампаннинг айтишича, Алберта штатидаги Банф тоғ-курорт шаҳрида кейинги икки кун давомида бўлиб ўтадиган учрашувлар ортиқча ишлаб чиқариш қувватлари, бозор тамойилларига зид амалиётлар ҳамда молиявий жиноятлар ҳақида муҳокамаларни ўз ичига олади. 

«Биз вакиллик қилаётган фуқароларга хизмат қилишни истасак, асосий вазифамиз барқарорлик ва ўсишни тиклаш бўлиши керак»,  деди Шампан матбуот анжуманида.

Унинг таъкидлашича, муҳокамалар G7 доирасида ҳам, шунингдек, АҚШ молия вазири Скотт Бесcент билан икки томонлама тарзда ҳам олиб борилади – бу президент Доналд Трампнинг янги бож тарифларини савдо ҳамкорларига таъсири билан боғлиқ.

“Бундай масалаларда доим таранглик бўлади, лекин шу билан бирга, биргаликда эришишимиз мумкин бўлган катта натижалар ҳам бор. Биз ҳаракатларимизни мувофиқлаштириб, ортиқча ишлаб чиқариш қувватлари, бозор тамойилларига зид ҳаракатлар ва молиявий жиноятлар каби йирик муаммоларга қарши курашмоқчимиз”, — деди Шампан. 

АҚШ вакили Бесcент эса Хитойнинг давлат томонидан бошқариладиган, экспортга йўналтирилган иқтисодий сиёсатларини танқид қилиб, бу ортиқча ишлаб чиқариш қувватлари туфайли жаҳон бозорини арзон маҳсулотлар билан тўлдиришга ва бу орқали G7 ҳамда бошқа бозор иқтисодиётларига зарар етказаётганини таъкидламоқда.

Бироқ Япония, Германия, Франция ва Италия каби G7 аъзолари учун июл ойи бошида ўзаро бож ставкалари 20 фоиз ёки ундан кўпроққа ошиши мумкин. Буюк Британия эса чекланган савдо келишувига эришган бўлса-да, ҳали ҳам кўплаб товарлардаги 10 фоизлик АҚШ божларидан азият чекмоқда. Мезбон Канада эса Трамп томонидан киритилган 25 фоизлик алоҳида божлар билан курашмоқда.

Шампан, шунингдек, G7 давлатлари Хитойдан келаётган арзон, кичик қийматдаги посилкалар орқали олиб кирилаётган контрабанда маҳсулотларини назорат қилиш йўллари муҳокама қилинишини билдирди. 

Трамп маъмурияти Хитойдан келадиган 800 доллардан кам қийматдаги юкларга божсиз имтиёзни бекор қилган. Бу имтиёз бекор қилинганидан кейин, Хитойдан келадиган паст нархли юкларнинг ноқонуний йўл билан масалан, фентанил (мушакларни бўшаштирадиган наркотик модда) ва унинг ишлаб чиқарилишига ёрдам берувчи кимёвий моддалар контрабанда қилинаётганига нисбатан хавотирлар пайдо бўлган. Яъни Хитойдан арзон пакетлар орқали наркотиклар ва уларнинг таркибий қисмлари ноқонуний равишда бошқа мамлакатларга ўтказилаётгани таъкидланмоқда.

Фентанил контрабандасини камайтириш – АҚШнинг Канада ва Мексика маҳсулотларига қўлланаётган 25 фоиз божлари ҳамда Хитой маҳсулотларига қўлланаётган 20 фоиз божларни бекор қилишда муҳим омил ҳисобланади.

Шампан Украина молия вазири Сергий Марченко билан бирга матбуот анжуманида қатнашиб, Канаданинг Украинани Россия босқинига қарши курашда қўллаб-қувватлаши давом этишини билдирди. У, шунингдек, Канада Украинанинг “канадача модел”га асосланган пенсия тизимини яратишга ёрдам беришни кўриб чиқаётганини айтди.

Марченко журналистларга берган баёнотида Россияга қарши санкцияларни кучайтириш зарурлигини яна бир бор G7 олдида кўтаришни мақсад қилганини таъкидлади. Хусусан, у Россия нефт экспортига қўйилган 60 доллар/баррел нарх чегарасини пасайтириш таклифини илгари суришини маълум қилди.

Канада молия вазири Франсуа-Филипп Шампан сешанба куни Украина учун ўзининг пенсия тизимини яратишда ёрдам кўрсатишни кўриб чиқаётганини маълум қилди.

“Мен Сергий билан бирга, қатор пенсия жамғармалари ва жуда муҳим инвесторлар билан учрашиш имкониятига эга бўлдим, бу бизни келгусида қандай қадамлар кутаётгани ҳақида ўйлашга ундади”, — деди у G7 учрашувлари бошланишидан олдин  Украина молия вазири билан биргаликда ўтказилган матбуот анжуманида.

“Биз шунингдек, қандай қилиб биргаликда ишлашимиз мумкинлигини ва Украина пенсия тизимини яратишда энг яхши тажрибаларни қандай бўлишишимиз мумкинлигини ўйладик”, деди Шампан.

Унинг таъкидлашича, Канада Украинанинг тикланишига катта ёрдам бера олади. Марченко Канададаги йирик пенсия жамғармалари, масалан, Fairfax вакиллари билан учрашган.

Украинага ёрдам G7 молия лидерларининг йиғилишида муҳокама қилиниши кутилмоқда

Шампан, шунингдек, Канада 2022 йил бошидан бери Украина учун кўрсатган ёрдамини давом эттиришини маълум қилди.

Канада бу йил G7 нинг навбатдаги мезбони бўлиб, пайшанба кунига қадар молия раҳбарлари йиғилишини ўтказади. Ушбу йиғилиш июн ойида бўлиб ўтадиган асосий лидерлар учрашувига тайёргарлик ҳисобланади. Украина ушбу йиғилишда меҳмон сифатида иштирок этмоқда.

“Юртимизда Украина молия вазири Марченко билан бирга бўлишимиз, дунёга катта сигнал — бу дўстимиз Украина билан ёнма-ён туришимизни кўрсатади. Биз Россияни жавобгарликка тортамиз ва барчамиз биргаликда Украинанинг тикланишини бир қисмига айланамиз”, — деди Шампан.

G7 учрашувларида, шунингдек, тикланиш учун хусусий инвестицияларни жалб қилиш ва мобилизация масаласи ҳам муҳокама қилиниши кутилмоқда. G7 вакилларининг сўзларига кўра, Украинани тиклаш учун 10 йил давомида 500 миллиард доллардан ортиқ маблағ талаб этилади.

Шу билан бирга, АҚШ президенти Доналд Трамп душанба куни Россия президенти Владимир Путин билан икки соатлик телефон суҳбатини ўтказган ва суҳбатдан сўнг Россия ва Украина дарҳол оташкесишни муҳокама қилишни бошлашларини айтганди.

Бироқ Кремл жараён вақт талаб қилишини билдирган ва Трамп Европанинг янги санкцияларни жорий қилишига қўшилишга тайёр эмаслигини маълум қилган.

Расмийлар томонидан саммит олдидан ўтказилган брифингларда таъкидланганидек, якуний мақсад узоқ муддатли ўсишни қўллаб-қувватлаш, глобал иқтисодиётга таҳдид солувчи хавфларни бартараф этиш, Украина учун ёрдамни давом эттириш ва раҳбарларга муҳокама қилиш учун платформа тақдим этишдир.

«Агар сиз G7 тарихига қарасангиз, у ҳар доим дунё бўйлаб фаровонликни оширишга ҳаракат қилган. Шунинг учун, айнан шу вақтда бу муҳокамалар дунё иқтисодиёти учун жуда муҳимдир. Менимча, дунё нафақат бизнинг муҳокамаларимиз, балки ҳаракатларимизни ва натижаларимизни ҳам кузатади», — деди Шампан.