Спорт | 17:43 / 10.03.2025
30508
13 дақиқада ўқилади

Муҳаммад Али учун ўч: Тайсоннинг тарихий жанги ҳақида

1980 йил октябр. Машҳур боксчи Муҳаммад Али ва Ларри Холмс ўртасида жанг кетмоқда. Рақиби Паркинсон касали билан оғриб юрган Алини аямаяпти. Машҳур боксчи амаллаб 10 раунд жанг қилгач, Алининг секундантлари рингга сочиқ улоқтиришади. Бу мағлубият эди. Ўшанда 14 ёшли Майк Тайсон мазкур жангни телевизорда кўзда ёш билан кузатади ва келажакда Али учун Холмсдан ўч олишга қарор қилади.

Video thumbnail
{Yii::t(}
Ўтказиб юбориш 6s

Машҳур боксчи Майк Тайсоннинг ҳаётида зафарли онлар билан бирга аламли кунлар ҳам бўлган. Аввалига барчани енгиб, оғир вазн бўйича жаҳоннинг мутлақ чемпионига айланган Майк кейинчалик мағлубиятга ҳам учраган.

Унинг бахтиёр онларидан бири 1988 йил январда кечган. Ўшанда у Ларри Холмсни енгиб, жаҳоннинг мутлақ чемпионига айланганди.

Кейинчалик у бир пайтлар Муҳаммад Алига Ларри Холмсни енгаман деб сўз берганини ва ўша ваъдасининг устидан чиқиш учун бу кунни интиқлик билан кутганини айтганди. Хўш, Майк Тайсон Муҳаммад Алига қачон, нима деб ваъда берганди?

Кўча безорисидан боксга

1966 йилда туғилган Майк Тайсон ёшлигида аввалига кўча безорилари, сўнг жиноий гуруҳ сафига қўшилади. 12 ёшида уни вояга етмаган жиноятчилар сақланадиган махсус мактабга жўнатишади.

Мактабда бокс тўгараги бўлиб, унда собиқ профессионал боксчи Бобби Стюарт машғулот олиб борарди. Майк тўгаракда шуғулланаётган болаларни кўриб, ўзини боксда синаб кўришга қарор қилади.

Майк Тайсон 1-мураббийи Бобби Стюарт билан

Стюарт бир қанча шартлар эвазига уни шуғуллантиришга рози бўлади. Бу учун Майк мактаб қоидаларини умуман бузмаслиги ва ўзини яхши тутиши керак эди. Шунингдек, Майк фанларни яхшироқ ўзлаштирса, Стюарт у билан кўпроқ машғулот ўтиши ҳақида ваъда беради.

Стюарт Майкни икки йил – 1978-1980 йиллар оралиғида шуғуллантиради. Бу давр мобайнида Майк анча тажриба орттириб, яхши натижаларга эришади.

Майк 14 ёшга етганида Стюарт ундаги истеъдодни янада сайқаллаш учун машҳур мураббий Константин Д’Аматонинг олдига олиб боради. Бу мураббий Майкнинг жанг қилишини кўриб, агар у шу маромда машқни давом эттирса, жаҳон чемпиони бўлишини айтади.

Майк Тайсон ва Константин Д’Амато

Муҳаммад Алига ваъда берган Майк

Майк Тайсон бокс билан жиддий шуғулланишни бошлаганда дунёга машҳур боксчилар анчагина эди. Бироқ ёш боксчи улар орасидан фақат Муҳаммад Алини ўз кумири деб биларди.

Афсуски, ўша пайтда 36 ёшга яқинлашган Али анча чарчаб қолган, бунинг устига у Паркинсон касалига чалинган эди. Шу сабабли у боксдаги фаолиятини тугатганини эълон қилади.

Бироқ икки йиллик танаффусдан сўнг, 1980 йилда у салмоқли гонорар эвазига 31 ёшли, айни куч-қувватга тўлган Ларри Холмс билан жанг ўтказишга рози бўлади.

Жанг 1980 йил 2 октябр куни ўтказилади. 14 ёшли Майк бу жангни телевизор орқали томоша қилади. Ўшанда Муҳаммад Али ёш рақибининг кучли зарбаларига 10 раунд чидаб беради.

10-раундда унинг секундантлари жангни тўхтатишади. Шу тариқа Муҳаммад Али фаолияти давомида биринчи марта муддатидан аввал мағлуб бўлади. Операторлар машҳур боксчининг ҳориган ва зарбалар туфайли моматалоқ бўлган юзини кўрсатар экан, Майк Тайсон кун келиб Ларри Холмсдан қасос олишга қарор қилади.

Муҳаммад Али ва Ларри Холмс

Ўшанда Майк бу қарори ҳақида машҳур боксчининг ўзига айтишни жуда ҳам хоҳлайди ва Али билан дўстона алоқаларда бўлган мураббийидан у билан гаплаштиришни илтимос қилади.

Жанг тугагандан сўнг бир муддат ўтгач мураббий Д’Амато Муҳаммад Алига қўнғироқ қилади ва ундан кўнгил сўрайди. Сўнг гўшакни Майкка беради. Ёш боксчи Муҳаммад Алига бир кун келиб Ларри Холмсдан қасос олишини айтади. Али унга омад тилайди.

Орадан бир йил ўтгач, Муҳаммад Али канадалик боксчи Тревор Бербикка қарши рингга чиқади. Дастлабки беш раундда Муҳаммад Али устунлик қилган бўлса ҳам, жанг якунида ҳакамлар ғалабани Тревор Бербикка беришади.

Бу жангни ҳам томоша қилган Майк Тайсон келажакда Тревор билан ҳам жанг қилиб, уни енгишни ўз олдига мақсад қилиб қўяди.

Қасоснинг олиниши

1985 йилда профессионал боксда ўз фаолиятини бошлаган Майк Тайсон биринчи қасосни Тревор Бербикдан олади. Бу иш 1986 йил ноябрда содир бўлади. Бербик ўша йили оғир вазнлилар ўртасида жаҳон чемпиони бўлганди. Майк билан беллашув чемпионликка эришгандан сўнг унинг биринчи жанги эди.

Ларри Холмсни нокаутга учратаётган Тайсон

Жангнинг иккинчи раундида Майк Бербикни аввалига нокдаунга, сўнг нокаутга туширади ва ғалаба қозонади. Бу ғалаба билан Майк Тайсон иккита рекорд ўрнатади. Биринчи рекорд – Майк ўта оғир вазнда энг ёш жаҳон чемпиони бўлган эди.

Иккинчи рекорд – ўшанда Майкнинг кучли зарбасидан сўнг нокаутга тушган Бербик уч марта оёққа туради ва қайта йиқилади. Ана шу иш ҳам бокс тарихида фақат Майкнинг зарбасидан сўнг содир бўлган ва бошқа боксчиларда қайтарилмаган.

Майкнинг Ларри Холмс билан жанги кейинроқ, 1988 йил январда бўлиб ўтади. Майкл Ларрини ҳам нокаутга учратади. Ўшангача бу боксчи биронта жангида нокаутга тушмаганди. Бу иш Майкнинг кучли зарбасидан сўнг содир бўлади.

Кейинчалик, Майк Тайсон турли нашрларга берган интервюларида ўсмирлик пайтида Муҳаммад Алига уни енгган Ларри Холмс ва Тревор Бербикдан қасос олишга сўз берганини, 1986 ва 1988 йилларда ваъдасини бажарганини айтиб ўтган.

“Муҳаммад Али Ларри Холмсдан мағлубиятга учраганда мен йиғлагандим. Ўшанда қачон бўлса ҳам Али учун Холмсдан қасос оламан деб ўзимга сўз бердим. 1988 йилда Холмсни нокаутга учратиб, бу ваъдамни бажардим”, деган эди боксчи кейинчалик.

Тайсон ва Муҳаммад Али

Айтганча, Майк Муҳаммад Али учун қасос олган Ларри Холмс ўша мағлубиятдан сўнг бир неча марта боксдан кетганини эълон қилади ва яна рингга қайтаверади.

Шу тариқа у 2002 йил, 52 ёшигача жанглар ўтказди ва кейин қўлқопларини михга илди. 29 йиллик фаолияти давомида Ларри жами 75 та жанг ўтказган ва уларнинг 69 тасида ғалаба қозонган, 6 та жангда енгилган.

Ларри Майк Тайсон билан ўтказилган жанггача бирон марта енгилмаган ва биринчи мағлубиятни Муҳаммад Али учун қасос олишга қарор қилган 22 ёшли боксчидан қабул қилиб олганди.

Тайсоннинг кейинги фаолияти

Майк Тайсон Ларри Холмсни енгиб оғир вазн бўйича жаҳоннинг мутлақ чемпиони бўлгач характери ва ҳаёт тарзи ўзгара бошлайди. Саёқ юришлари кўпаяди.

1989 йилда боксчи машғулотларда қатнашмай қўяди ва вақтини тунги клубларда ўтказа бошлайди. Оқибатда 1990 йил февралда Бастер Дуглас билан бўлган жангда нокаутга учраб, ютқазади.

1992 йилда у ўзига келади ва бир нечта жанг ўтказиб, уларда ғалаба қозонади. Бироқ унинг ҳаёти издан чиқиб бўлганди. 1992 йилда боксчи зўрлаш билан айбланиб, 6 йилга қамалади. Уч йил қамоқда ўтиргач, 1995 йилда у озод қилинади.

1996 йил мартда у Фрэнк Брунони енгиб, WBC, сентябрда Брюс Селдонни енгиб, WBA йўналишларида чемпион бўлади.

1996 йил ноябрда Майк Эвандер Холифилд билан жанг қилади. Жангнинг 11-раундида Майк техник нокаут билан мағлуб бўлади ва WBA чемпионлик камарини Холифилдга топширади. Бу унинг иккинчи мағлубияти эди.

Тайсон Холифилднинг қулоғини тишлаган пайт

1997 йил июнда Майк Тайсон ва Эвандер Холифилд ўртасида реванш жанг ўтказилади. Бу жангда Майк Холифилднинг қулоғини тишлайди ва мағлубиятга учрайди.

Шундан сўнг Майкнинг боксчилик лицензияси олиб қўйилади. Уни 1998 йил октябрда қайтариб беришади. Бироқ у машғулотлар ўтказмайди, фақатгина рейтинг жангларда қатнашиб юради.

2000 йилда Майк полшалик Анжей Дуда билан жанг ўтказади ва уни биринчи раундда нокаутга учратади. Бироқ жангдан сўнг Майкнинг қонидан олинган таҳлиллар унинг допинг қабул қилганини кўрсатади. Шундан сўнг жанг натижаси бекор қилинади.

2002 йилда Майк Тайсон Леннокс Люис билан жанг ўтказади. Бу жанг бокс тарихида энг кўп касса йиғган беллашув сифатида қолган. Ўшанда ташкилотчилар Майк ва Леннокснинг жангидан қарийб 107 млн доллар ишлаб олишади.

Тайсон Леннокс Луис билан жангда

Жангда Майк мағлубиятга учрайди. Беллашувгача барча йўналишларда чемпион бўлиб турган Леннокс уни 8-раундда нокаутга учратади. Ўшанда ҳар икки боксчига 35 млн доллардан гонорар берилади.

2005 йил июн ойида Кевин Макбрайдга қарши рингга чиққан Майк 6-раунддан сўнг жанг қилишни тўхтатади. Сўнг боксчилик фаолиятини тугатганини эълон қилади. Ўшандан кейин у бир неча марта кўргазмали жангларда иштирок этади холос.

Умумий ҳисобда Майк Тайсон жами 59 та жанг ўтказган ва уларнинг 50 тасида ғалаба қозонган. Ғалабаларнинг 44 тасида у рақибини нокаутга учратиб, ғолиб бўлган. 7 та жангда мағлубиятга учраган. Иккита жанг натижаси бекор қилинган.

Майк Тайсоннинг рекордлари

·      оғир вазнли боксчилар ўртасида жаҳоннинг энг ёш чемпиони (20 ёш 144 кунлигида чемпион бўлган);

·      оғир вазнли боксчилар ўртасида жаҳоннинг энг ёш мутлақ чемпиони (21 ёшда чемпион бўлган);

·      профессионал фаолиятини бошлагандан сўнг энг қисқа вақтда жаҳон чемпиони бўлган боксчи (жаҳон чемпиони бўлгунича 1 йил 8 ой, мутлақ жаҳон чемпиони бўлгунича 2 йил 5 ой вақт ўтган);

·      бокс тарихида учта асосий йўналиш камарини кетма-кет ютган биринчи ва ягона боксчи;

·      бокс тарихидаги энг кўп гонорар олган оғир вазнли боксчи;

·      мутлақ чемпионликни 6 марта ҳимоя қилган ягона боксчи;

·      энг кўп қисқа муддатда нокаутни амалга оширган боксчи (9 марта рақибларини 1 дақиқага етмасдан нокаутга учратган);

·      бокс тарихидаги 6 та энг кўп гонорар берилган жангларнинг барчасида иштирок этган боксчи;

·      уч марта биринчи раунднинг ўзидаёқ рақибини нокаутга учратиб, чемпионлик камарини ютган ягона боксчи;

·      ўсмирлар ўртасида ўтказилган олимпиадада энг тезкор нокаут (рақибини 8-сонияда нокаутга учратган);

·      бокс тарихида оғир вазнлилар орасида энг кўп гонорар олган боксчи.

Тайсон ва Муҳаммад Али

Юқоридаги рекордлардан иккитаси – энг ёш жаҳон чемпиони ва энг кўп тезкор нокаутлар учун у икки марта Гиннеснинг рекордлар китобига киритилган.

Актёрга айланган боксчи

Майк Тайсон боксчилик фаолиятини тугатгандан кейин турли кўргазмали жангларда қатнашди. Шунингдек, кўплаб филмларда рол ўйнади. Бундан ташқари турли компанияларнинг реклама роликларида суратга тушиб келмоқда.

Умумий ҳисобда Майк 55 та турли филмлар, шоулар ва сериалларда суратга тушган. У иштирок этган биринчи филм 1993 йилда суратга олинган бўлиб, унда боксчининг ҳаёти ҳикоя қилинган.

Сўнгги марта у 2023 йилда “Бир пайтлар” номли филмда суратга тушган ва унда собиқ боксчи бош ролини ижро этган.

Тайсон Ип Ман3 филмининг суратга олиш жараёнида

Майк суратга тушган филмларнинг бир нечтаси боксчининг ўз ҳаёти ҳақида. Шунингдек, у хитойликлар суратга олган “Ип Ман-3” филмида бош роллардан бирини ижро этган.

Майк Тайсон уч марта уйланган ва улардан саккиз нафар фарзанд кўрган. 2009 йилда унинг 4 ёшли қизи фожиали тарзда ҳалок бўлган. Боксчи Ислом динини қабул қилган ва Малик Абдул Азиз исмини олган.

Ғайрат Йўлдош тайёрлади.

Мавзуга оид