Зеленскийдан мамнун, Россия зарбаларидан ҳафсаласи пир бўлган. Трампнинг охирги баёнотларидан асосий гаплар

Трампнинг сўзларига кўра, Володимир Зеленский билан Ватикандаги суҳбат яхши ўтган. У Украина президенти Қрим устидан назоратни беришга тайёрми, деган саволга тасдиқ маъносида жавоб қайтарди.

Трамп Ню Жерсида журналистлар олдида чиқиш қиларкан, Россиянинг Украинага ҳужумлари давом этаётганидан ҳафсаласи пир бўлганини айтди. «Мен у [Путин] отишни тўхтатиб, столга ўтириши ва келишувни имзолашини истайман, – деди АҚШ президенти. – Мен бизда битим тузиш учун шартлар бор деб ҳисоблайман ва унинг имзо чекишини, буни тугатишини, шунчаки [нормал] ҳаётга қайтишини истайман».

Трамп шанба куни ҳам Владимир Путинни танқид қилиб, Truth Social ижтимоий тармоғида Россия президентида «сўнгги бир неча кун ичида тинч аҳоли яшовчи ҳудудлар, шаҳарлар ва аҳоли пунктларига ракета учириш учун ҳеч қандай сабаби йўқлиги»ни такидлади.

«Бу мени у урушни тўхтатишни истамаётган бўлиши мумкин, шунчаки мени лақиллатяпти ва унга „банк соҳасидаги“ ёки „иккиламчи санкциялар“ орқали бошқача муносабатда бўлиш керак, деб ўйлашга мажбур қилади», – деб ёзди у.

Трамп Ватикандан қайтганидан сўнг яна янги изоҳлар берди, у ерда шанба куни Рим папасининг дафн маросими олдидан Володимир Зеленский билан қисқа учрашув ўтказганди.

Трампнинг сўзларига кўра, унинг Украина президенти билан яккама-якка суҳбати «яхши» кечган, Қрим масаласи эса «жуда қисқача» муҳокама қилинган.

«Ўйлайманки, учрашув яхши ўтди. Яқин кунларда нима бўлишини кўрамиз. Эҳтимол, биз кўп нарсаларни билиб олармиз. Мен Россия томондан ракеталар учганидан жуда хафа бўлдим», – деди Америка президенти журналистларга самолёт трапида.

У Зеленский тинчлик келишувига эришишдан манфаатдор деб ҳисоблашини қўшимча қилган.

«Мен уни хотиржамроқ кўрдим. Ўйлайманки, у вазиятни тушунади ва менимча, у келишув тузишни хоҳлайди», – дея унинг сўзларини келтиради Reuters, Трампнинг сўзларини феврал ойида Зеленский билан Оқ уйда бўлиб ўтган шов-шувли учрашувга ишора деб атаб.

«[Зеленский] менга кўпроқ қурол кераклигини айтди, лекин уч йилдан бери унга кўпроқ қурол кераклигини айтиб келади. Кўрамиз, бундан нима чиқаркан», – деди АҚШ президенти журналистлар билан суҳбатда.

Зеленский Қрим устидан назоратни қўлдан беришга тайёрми, деган саволга Трамп шундай жавоб берди: «Мен шундай деб ўйлайман».

Зеленскийнинг ўзи эса ҳеч қачон омма қаршисида бундай баёнот бермаган, аксинча, бундай таклифни қатъиян рад этган.

«Бу [Қрим Россия томонидан аннексия қилиниши] 11 ёки 12 йил олдинги гап. Бу анча олдин бўлганди. […] Бу ҳақда 12 йилдан буён ҳеч ким ёзмаган. Балки [Барак] Обамадан сўрашимиз керакдир», – деган журналистларга Трамп.

Аввалроқ ОАВ Россия томонидан аннексия қилинган Қрим масаласи Киевнинг «Трампнинг тинчлик режаси»га асосий эътирозига айлангани ҳақида хабар берганди. Трамп шу ҳафта Time журналига берган интервюсида ҳам «Қрим Россия билан қолиши»ни айтганди.

Украина бир неча бор ҳар қандай ҳудудий ён беришдан бош тортган ва ҳудудлар масаласи ўт очишни тўхтатиш бўйича келишувга эришилгандан кейингина муҳокама қилиниши кераклигини таъкидлаган.

Зеленский ва Путин ҳозирча Трампнинг сўнгги изоҳларига муносабат билдирмади.

Германия мудофаа вазири Борис Писториус якшанба куни Украинани ўт очишни тўхтатиш эвазига катта ҳудудларини топширишни назарда тутувчи келишувга рози бўлмасликка чақирди. «Киев Америка президентининг сўнгги таклифи даражасигача бормаслиги керак. Бу «капитуляция» билан баробар бўлади», – дея унинг сўзларидан иқтибос келтиради Германиянинг ARD  телерадиокомпанияси.

Ўтган ҳафта Трамп «[битимнинг] асосий бандларининг аксарияти келишилгани»ни айтди, ОАВ эса Украинага Россия томонидан босиб олинган ҳудудлардан, жумладан, Қримдан воз кечиш таклиф қилиниши мумкинлиги ҳақида ёзди.

Жума куни Reuters агентлиги ўз ихтиёрига Парижда европалик сиёсатчилар билан музокараларда тақдим этилган АҚШ таклифлари келиб тушгани ҳақида хабар берди. Улар Қўшма Штатлар томонидан Қримнинг Россия томонидан аннексия қилинишини қонуний тан олиш ва Украинанинг бошқа босиб олинган ҳудудлари, жумладан, бутун Луҳанск области устидан Россия назоратини амалда тан олишни ўз ичига олади.

Бошқа оммавий ахборот воситаларининг хабар беришича, Америка режаси Украинанинг НАТОга аъзолигини истисно қилади ва Буюк Британия ва Франция бошчилигидаги «кўнгиллилар коалицияси» ўт очишни тўхтатиш кучга киргандан сўнг, АҚШ иштирокисиз хавфсизлик кафолатларини тақдим этишини назарда тутади. Европа давлатлари, ўз навбатида, АҚШдан ҳужум бўлган тақдирда Украинага ёрдам бериш мажбурияти кўринишидаги «ишончли» кафолатлар берилишини хоҳламоқда.

Хабар қилишларича, АҚШ ҳозирда Россия томонидан эгаллаб олинган Запорижжя атом электр станциясини ҳам ўз назоратига олишни таклиф қилмоқда, у кейинчалик ҳам Россия, ҳам Украинага электр энергияси етказиб беради.

Россия ташқи ишлар вазири Сергей Лавров аввалроқ CBS телеканалининг «Face the Nation» («Миллатга юзма-юз») дастурига ёзиб олинган интервюсида Запорижжя АЭСни топшириш варианти истисно қилинганини айтди. Унинг сўзларига кўра, Вашингтон Москвага бундай таклиф ҳақида хабар бермаган.

Ўша интервюсида Лавров Россия Украина ҳарбийлари фойдаланаётган объектларга зарба беришда давом этишини айтди. Лавровдан ўтган ҳафта Россиянинг Киевга берган зарбаси оқибатида 12 киши ҳалок бўлгани ҳақида сўрашганида, у «ҳужумга учраган нишон умуман фуқаролик объекти бўлмагани»ни айтди.

Якшанба куни АҚШ давлат котиби Марко Рубио Россия ва Украинани тинчлик битими тузишга тезроқ ҳаракат қилишга чақирди.

«Бу тез орада рўй бериши керак. Агар натижа бўлмаса, биз бунга вақт ва ресурсларни сарфлай олмаймиз. Бу ҳафта жуда муҳим бўлади, унинг давомида биз ушбу ташаббусда иштирок этишни давом эттиришни хоҳлашимиз ёки эътиборни бошқа масалаларга қаратишимиз кераклиги хусусида бир қарорга келишимиз керак бўлади», – деди АҚШ Давлат департаменти раҳбари якшанба куни Американинг NBC телекомпаниясининг «Meet the Press» дастурига берган интервюсида. 

Рубио бунгача ҳам бир неча марта агар музокараларда натижага эришилмаса, АҚШ Украинада тинчлик ўрнатишга бўлган уринишларини тўхтатиши билан таҳдид қилганди. Давлат котиби ортидан Трамп ҳам шу мазмунда чиқишлар қилиб, яқин вақтлар ичида музокаралар жараёнида ўзгаришлар бўлишини талаб қилганди.

Ўз навбатида, Трампнинг миллий хавфсизлик бўйича маслаҳатчиси Майк Уолц АҚШ президенти Путиндан ҳам, Зеленскийдан ҳам «ҳафсаласи пир бўлганини билдиргани», бироқ келишув бўйича музокараларда ёрдам беришга қатъий қарор қилганини айтди, деб ёзади Reuters. АҚШ Сенатидаги демократик озчилик етакчиси Чак Шумер эса якшанба куни Трамп «Путинга ён бериши»дан хавотирда эканини маълум қилди.