Фан-техника | 10:30 / 09.10.2024
1428
3 дақиқада ўқилади

Хитойлик олимлар Марс атмосферасидан энергия ишлаб чиқарадиган батареяни яратди

Батарея 1375 соат давомида узлуксиз ишлаши мумкин, бу тахминан икки Марс ойига тенг.

Фото: iStock

АҚШ ва Хитой космик агентликлари Марсга инсонларни қўндириш ва сайёрада доимий база барпо этиш учун фаол тайёргарлик кўрмоқда. Ҳал қилиниши керак бўлган муаммолардан бири база фаолиятини, шунингдек, Марсга саёҳат қилувчилар ва астронавтларнинг ишини қўллаб-қувватлаш учун зарур бўлган доимий энергия манбасини яратишдир.

Марсга кўп миқдорда ускуналарни етказиш космик кемадаги оғирлик чекловлари туфайли анча қийин, шу сабабдан олимлар бундай энергия манбаларини нафақат самарали, балки енгил қилиш йўлларини изламоқда.

Хитой илмий-техника университети олимлари Марс атмосферасидан энергия ҳосил қилишда фойдаланиш мумкин бўлган ноёб батареяни яратди. Тадқиқот натижалари Science Bulletin журналида чоп этилди.

Олимлар Марсдаги келажак базаси учун яхши энергия манбаи бўлган енгил батареяни ишлаб чиқишганини даъво қилмоқда.

Марс атмосферасининг 95 фоизини карбонат ангидрид, қолган қисмини азот, аргон, кислород ва ис гази ташкил этади. Шунингдек, Қизил сайёрада ўртача ҳарорат минус 63 даража бўлиб, қутблар ва экваторда кескин фарқ қилади. Кундузи ва кечаси ҳарорат 60 даражагача ўзгариб туриши мумкин.

Олимларнинг айтишича, улар Марс батареясини Қизил сайёрадаги шароитларга максимал ўхшайдиган шароитларда синаб кўрди ва яхши натижаларга эришди.

Батарея Марс атмосферасидаги газлардан ёнилғи манбаи сифатида тўғридан тўғри фойдаланиши мумкин. Оддий батареядан фарқли равишда Марс батареяси энергияни сақлаш ўрнига, ёқилғи мавжудлигида кимёвий моддалар билан узлуксиз реакцияга киришиб, электр энергиясини ишлаб чиқаради, деб таъкидламоқда ишланма муаллифлари.

Электродлар зарядсизланганда батареялар Марс газлари билан ўзаро таъсирлашиб, электр энергиясини ҳосил қилувчи кимёвий реакцияни ҳосил қилади. Доимий ишлаш учун батареяни қуёш энергияси ёрдамида зарядлаш мумкин.

Олимларнинг сўзларига кўра, Марс батареяси 1375 соат давомида зарядлаш/зарядсизлантириш цикли билан узлуксиз ишлаши мумкин, бу тахминан икки Марс ойига тенг. 0 градус ҳароратда батарея 373,9 Вт·соат/кг энергия зичлигини намойиш этди.

Батареяни зарядлаш ва зарядсизлантириш жараёни литий карбонат ҳосил бўлиши ва парчаланишидан иборат бўлади, Марс атмосферасидаги кислород ва ис гази эса реакция катализаторлари бўлиб, карбонат ангидриднинг ўзгариш кинетикасини сезиларли даражада тезлаштиради, деб тушунтирди олимлар.

Мавзуга оид